Εχεις μια Nikon? Δοκίμασε το CLS, ένα απλό και εκπληκτικό σύστημα φωτισμού

Αν έχεις μια Nikon D70, D80.. ή και μεγαλύτερες και ένα φλας SB-600 ή νεώτερο και δεν ξέρεις ακόμα το CLS, χάνεις ένα σημαντικό κομμάτι από τη δύναμη του εξοπλισμού σου. Γιατί η Nikon στα περισσότερα καινούργια μοντέλα της προσφέρει αυτή τη δυνατότητα (προεγκατεστημένη και δωρεάν).. να χρησιμοποιήσεις το φλας σου σαν εξωτερικό, ασύρματα και απλά, χωρίς καλώδια, χωρίς ιδιαίτερες και περίπλοκες γνώσεις φωτισμού!! Όλα γίνονται εύκολα με το CLS.


Τι είναι το CLS:

Το CLS (= Nikon's Creative Lighting System) είναι ένα πανέξυπνο ασύρματο σύστημα αυτόματου ελέγχου απομακρυσμένων φλας με απλό και αποτελεσματικό τρόπο. Με το σύστημα αυτό ο φωτογράφος απελευθερώνεται από την τεχνολογία και δε χρειάζεται πλέον να σκέφτεται πολύπλοκους χειρισμούς και ρυθμίσεις για να κάνει ένα ή περισσότερα απομακρυσμένα φλας να φωτίσουν το θέμα του με το σωστό τρόπο. Έτσι του απομένει μόνο να ασχοληθεί με την πραγματική δημιουργία, που είναι το θέμα του.

Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί το CLS λέγεται AWL (Advanced Wireless Lighting) και γενικά αποτελείται από ένα Commander (μονάδα Master) το οποίο ελέγχει όλα τα άλλα απομακρυσμένα φλάς, επικοινωνώντας μαζί τους οπτικά!!

Σαν Commander ή Master μπορεί να είναι το ενσωματωμένο φλας της μηχανής (αν υποστηρίζει κάτι τέτοιο), ή και άλλες επιλογές που θα δούμε παρακάτω. Ανάλογα με τον τύπο του Commander οι απομακρυσμένες μονάδες (εξωτερικά φλας) μπορούν να είναι περισσότερες από μία και να χωριστούν σε ομάδες (groups) για να ελέγχονται ανεξάρτητα τόσο σε ισχύ όσο και σε τρόπο λειτουργίας. Το Commander μπορεί να συμμετέχει στον τελικό φωτισμό, μπορεί όμως και όχι.

Σαν απομακρυσμένες μονάδες φλας μπορεί να είναι οποιοδήποτε από τα Nikon Speedlight SB-600, SB-800, SB-900, αλλά και το μικρό SB-R200 για macro.


Πως στήνεται ένα CLS:

1) Mε μηχανή που υποστηρίζει το ενσωματωμένο φλας σαν Commander.
Αν έχεις μια μηχανή που το ενσωματωμένο φλας της μπορεί να λειτουργεί σαν Commander όπως η D70 (μπορεί να ελέγχει 1 group), η D80, D90, η D200, D300, D700 (όλες ελέγχουν 2 groups) κλπ. τότε μπορείς να ξεκινήσεις αμέσως.

Στο μενού της μηχανής θα βρεις στις ρυθμίσεις του φλας την επιλογή που αφορά το ενσωματωμένο φλας, και θα το ορίσεις σαν Commander. Εκεί θα δεις επίσης ότι:
- μπορείς να ρυθμίσεις το ενσωματωμένο φλας σε TTL (αυτόματη ρύθμιση ισχύος), M (χειροκίνητη ρύθμιση ισχύος), ή "--" (δεν συμμετέχει στο φωτισμό).
- Αντιστάθμιση ισχύος φλας (σε EV - αντιστοιχούν σε στοπ)
- μπορείς να ρυθμίσεις με τον ίδιο τρόπο τα φλας της ομάδας Α, της Β κλπ.
- μπορείς να επιλέξεις ένα από τέσσερα διαφορετικά κανάλια. Όλα τα φλας (και το commander) πρέπει να "παίζουν" στο ίδιο κανάλι, διαφορετικά δεν συγχρονίζουν.

Η ιδέα του CLS / AWL είναι ότι εφόσον κάνεις σωστά τη σχετική ρύθμιση, τη στιγμή του κλικ χρησιμοποιείται το Commander για να στείλει φλασιές συγχρονισμού (σε κλάσματα δευτερολέπτου, ακριβώς πριν το άνοιγμα του κλείστρου) ώστε να επικοινωνήσει με τα απομακρυσμένα flashes, να τους μεταφέρει τις ρυθμίσεις και να τα ενεργοποιήσει. Το ενσωματωμένο φλας - Commander μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να συμμετέχει στον τελικό φωτισμό ή και όχι. Αν επιλέξεις να μη συμμετέχει στο φωτισμό (ρύθμιση "--") τότε το ενσωματωμένο φλας πάλι θα ανάψει, αλλά μόνο για να στείλει σήματα ελέγχου στα απομακρυσμένα φλας, και δεν θα συμμετέχει στον τελικό φωτισμό.

2) Η μηχανή δεν υποστηρίζει ενσωματωμένο φλας σαν Commander.
Αν έχετε μια μηχανή που δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν Commander, τότε έχετε 2 επιλογές για τον έλεγχο των απομακρυσμένων φλας. Η πρώτη επιλογή είναι ένα SU-800. Το SU-800 δεν είναι φλας, αλλά μια μονάδα IR (αόρατο φως) που προσαρμόζεται πάνω στο πόδι της μηχανής (hot shoe) όπως και τα φλας, και ελέγχει μέχρι 3 groups (απ ότι διαβάζω, το τρίτο γκρουπ μόνο M, και όχι TTL). Κατά τη γνώμη μου είναι ακριβή επιλογή.. αλλά ίσως μοναδική για macro.

Μια άλλη επιλογή είναι ένα φλας SB-800, ή SB-900. Το φλάς προσαρμόζεται κανονικά στο hot shoe της μηχανής, ρυθμίζεται ώστε να είναι Master, και ελέγχει μέχρι 3 groups απομακρυσμένων φλας. Οι ρυθμίσεις του CLS γίνονται πια από το menu του φλας και είναι πανομοιότυπες με αυτές που περιγράφονται παραπάνω για το ενσωματωμένο φλας. Μπορεί δηλαδή το Master να ρυθμιστεί έτσι ώστε να συνεισφέρει στη τελική έκθεση, ή να μη συμμετέχει, ακριβώς όπως γίνεται και με το ενσωματωμένο. Το SB-900, που είναι αυτή τη στιγμή το κορυφαίο της Nikon, έχει ενσωματώσει, μεταξύ των άλλων, μεγάλες βελτιώσεις για το CLS, διαθέτοντας ανεξάρτητο έλεγχο σε τέσσερα groups (Master, Group A, Group B, and Group C.)

3) Απομακρυσμένα φλας
Για να χρησιμοποιήσει κανείς το CLS χρειάζεται να διαθέτει ένα ή περισσότερα από τα Nikon SB-600, SB-800, SB-900, R1 flash, SB-R200 για macro, ή εναλλακτικά οποιοδήποτε φλας άλλου κατασκευαστή που είναι συμβατό με το σύστημα CLS / AWL, όπως το Quantum QFlash που χρησιμοποιεί το QNexus module, μερικά φλας της Sigma, της Metz, και άλλα. Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διάφορα φλας ανακατεμένα, δεν έχει σημασία. Όλα δουλεύουν πάνω στην ίδια αρχή!

Βρείτε στο menu του φλας την ρύθμιση που το κάνει slave (έχει σύμβολο ένα κυματιστό βελάκι). Ορίστε σε ποιό γκρουπ θα ανήκει, και το σωστό κανάλι, και είναι έτοιμο! Βάλτε το μπροστά από μια ομπρέλα, έναν ανακλαστήρα ή έναν τοίχο και θα έχετε μαλακό φωτισμό. Βάλτε του μπροστά ένα χωνί και έχετε ένα τέλειο snoot για περιγράμματα.

Στα περισσότερα φλας οι κεφαλές περιστρέφονται, οπότε είναι εύκολος ο προσανατολισμός του αισθητήρα τους προς την κατεύθυνση του Commander. Τα Nikon που έχω χρησιμοποιήσει έχουν ορατή και ηχητική προειδοποίηση για την επαναφόρτιση και την κατάσταση της μπαταρίας.

4) Άλλες ενδιαφέρουσες ρυθμίσεις
Φυσικά οι βασικέ ρυθμίσεις φλας slow (επιτρέπει αργές ταχύτητες κλείστρου), rear (αργή ταχύτητα και φλας στο τέλος της λήψης- πίσω κουρτίνα), κόκκινα μάτια, παίζουν όλες κανονικά. Απελευθερώστε τη φαντασία σας και δοκιμάστε!

Η ρύθμιση του FV (Flash Value) από τη μηχανή αυξομειώνει συνολικά το φωτισμό που προσφέρει το σύστημα!

Ενώ έχετε σετάρει ένα σύστημα CLS, αν χρησιμοποιήσετε το κουμπί της μηχανής που κάνει την πιλοτική συνεχόμενη φλασιά ενός δευτερολέπτου για επιθεώρηση του φωτισμού (είναι μάλλον αυτό που πατάτε για το βάθος πεδίου, δίπλα στο φακό), θα δείτε όλα τα φλας να κάνουν μαζί πιλοτικές φλασιές.

Αν χρησιμοποιήσετε το SB-900 σαν Commander, μπορείτε να κάνετε όλο το σύστημα να δουλέψει στροβοσκοπικά (πολλές διαδοχικές φλασιές).


Τι να αποφύγετε:

Γενικά είναι κακή ιδέα να προσπαθήσετε να ανακατέψετε ένα σύστημα CLS με ένα μη-CLS. Ο λόγος είναι ότι, όπως περιγράφεται αναλυτικά πιο πάνω, το σύστημα CLS χρησιμοποιεί φλασιές συγχρονισμού για να επικοινωνήσει. Αυτό σημαίνει ότι αν στο χώρο υπάρχουν και απλά φλας που ενεργοποιούνται από τη λάμψη, θα ενεργοποιηθούν με τις φλασιές συγχρονισμού, και έτσι τα φλας θα πέφτουν πριν ανοίξει το κλείστρο. Μου έχει συμβεί τέτοια περίπτωση, να χρησιμοποιώ CLS και δίπλα να έχουν απλό σύστημα. Υπήρχε μεγάλο πρόβλημα... Σε κάθε δική μου φλασιά, έπεφταν και τα άσχετα φλας, ενώ δεν συνέβαινε το αντίθετο.

Τα πλεονεκτήματα του CLS είναι:

1) Κατ αρχήν είναι ένα καθαρόαιμο σύστημα TTL. Αυτό σημαίνει ότι η μηχανή θα υπολογίσει την συνολική έκθεση (από όλα τα φλας) για λογαριασμό σου, παίρνοντας υπόψη όλες τις αντισταθμίσεις των ομάδων!! Είναι εξαιρετικό για δυναμικά μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα, αλλά και για τις περιπτώσεις που δεν έχετε το χρόνο να σετάρετε την ένταση των φλας με ακρίβεια. Στην ουσία δε χρειάζεται να ασχοληθείτε ιδιαίτερα με τις ρυθμίσεις των φλας, αλλά μόνο με τη θέση τους στο χώρο! Μαγικό?

2) Σας επιτρέπει να σετάρετε κάθε group ξεχωριστά, και απ ευθείας από τη μονάδα ελέγχου, δηλαδή τη μηχανή, ή το Master που έχετε πάνω της. Μπορείτε να ρυθμίσετε ανεξάρτητα τα φλας σε TTL ή σε Manual (χειροκίνητα) για κάθε γκρουπ. Η ακόμα και να ακυρώσετε τη χρήση μιας ομάδας από μακριά. Σας γλυτώνει απ τα σούρτα φέρτα και το ανέβα κατέβα των stand για να ρυθμίσετε! Τέλειο?

3) Δεν υπάρχουν καλώδια. Όλα γίνονται ασύρματα.

4) Αν έχετε μηχανή που υποστηρίζει το CLS μέσω του ενσωματωμένου φλας, όλα όσα χρειάζεστε είναι απλά ένα (ή περισσότερα) συμβατό φλας για να έχετε φως και εκτός μηχανής.

5) Αν φωτογραφίζετε στον ίδιο χώρο με άλλους φωτογράφους που χρησιμοποιούν φλας, τα δικά σας φλας θα ακούνε μόνο το αφεντικό τους (αν έχουν και οι άλλοι Nikon CLS θα πρέπει να συνεννοηθείτε για τα κανάλια).

Μειονεκτήματα:

Το κυριότερο μειονέκτημα του συστήματος είναι το ότι βασίζεται σε οπτική επαφή του Commander με τις απομακρυσμένες μονάδες, και όχι ραδιοσυχνότητα όπως τα Pocket Wizards. Το CLS λειτουργεί αξιόπιστα αν ο αισθητήρας του κάθε απομακρυσμένου flash δεν σκιάζεται από ένα τοίχο ή άλλο εμπόδιο που θα εμποδίσει την επικοινωνία με το Commander.
Το σύστημα έχει εμβέλεια 10 μέτρα σε ευθεία και γύρω στα 7 πλαγίως. Αν ο χώρος είναι μεγάλος θέλει λίγο προσοχή το στήσιμο για να υπάρχει η επικοινωνία. Προσωπικά δοκίμασα αρκετά σενάρια και είδα ότι σε δύσκολες συνθήκες το SB-900 (σε wide) είναι προτιμότερο σαν Commander από το ενσωματωμένο φλας. Πάντως σε συνηθισμένους χώρους λειτουργεί σωστά και αξιόπιστα.

Προσωπική εμπειρία:

Δοκίμασα το σύστημα με Nikon D80, D200, D90 και D300. Σε όλες τις περιπτώσεις ήταν το αποτέλεσμα εξαιρετικό. Υπήρχαν ελάχιστες περιπτώσεις που το σύστημα TTL δεν έδωσε σωστό αποτέλεσμα, και πιθανολογώ ότι οφειλόταν σε ανεπαρκή φόρτιση κάποιου από τα φλας. Η συντριπτική πλειοψηφία των λήψεων που έχω κάνει με το σύστημα είναι αυτό που λέμε επαγγελματική δουλειά! Αγγίζει το τέλειο.

Φυσικά, για να κάνει κανείς φωτογράφηση πορτρέτου επιπέδου χρειάζεται δύο ή περισσότερα γκρουπ φωτισμού (θα μιλήσω γι αυτό το θέμα σε άλλη ευκαιρία). Όμως μερικές φορές αρκεί να έχει κανείς ένα και μόνο εξωτερικό φλας, και το χρησιμοποιήσει δημιουργικά σαν τη μοναδική πλάγια φωτεινή πηγή, για να δώσει στην εικόνα του όγκο, βάθος, νεύρο και δυναμική απείρως μεγαλύτερη από το αντίστοιχο αποτέλεσμα με το φλας πάνω στη μηχανή. Μια φορά αν το δοκιμάσετε θα δείτε ότι δεν μπορείτε να ζείτε πλέον χωρίς αυτό.. 

Θα χαρώ να συζητήσω περισσότερα γι αυτό το θέμα, αλλά και για νέες δημιουργικές ιδέες που μπορεί να προκύψουν απ αυτό. Και αν αυτό το άρθρο σας βοήθησε να ανοίξετε νέους δρόμους στις φωτογραφικές σας περιπέτειες, θα είναι μεγάλη μου τιμή να μου στείλτε το feedback με τις υπέροχες εικόνες που κάνατε!

Καλές λήψεις

Θεσσαλονίκη, 6 Ιουνίου 2010
Ανδρέας Ζέρβας

-------------------------------------------
Πατήστε εδώ για περισσότερα στο www.andzer.gr..